Deklaracja Praska: kraje Europy Środkowo-Wschodniej budują Sojusz na rzecz zrównoważonej gospodarki leśnej

Inicjatywa wielonarodowej współpracy

Przedstawiciele organizacji branżowych z ośmiu krajów europejskich - Austrii, Chorwacji, Czech, Niemiec, Węgier, Polski, Słowacji i Słowenii - podjęli decyzję o pogłębieniu i rozszerzeniu dotychczasowych form współpracy. W ramach tej inicjatywy planowane jest nie tylko zwiększenie koordynacji działań o charakterze politycznym, ale również intensyfikacja wymiany doświadczeń technicznych między uczestniczącymi organizacjami.

Głównym motorem tej współpracy jest dążenie do wzmocnienia pozycji konkurencyjnej oraz zapewnienia zrównoważonego charakteru sektora drzewnego w całej Europie. Branża ta jest postrzegana jako fundamentalny element strategii ochrony klimatu, rozwoju innowacji oraz tworzenia miejsc pracy, szczególnie istotnych dla ekonomii obszarów wiejskich. Firmy reprezentowane przez te organizacje charakteryzują się długoletnią tradycją pracy z surowcem pochodzącym z lasów zarządzanych w sposób odpowiedzialny, często kontynuując działalność przez kolejne pokolenia w ramach przedsiębiorstw rodzinnych głęboko zakorzenionych w lokalnych społecznościach.

W kluczowym spotkaniu wzięli udział wybitni przedstawiciele branży, w tym Herbert Jöbstl z Austriackiego Stowarzyszenia Przemysłu Drzewnego, Petr Pražan oraz Kateřina

 Kupková z czeskiego ALDP - Stowarzyszenia Przedsiębiorstw Leśnych i Przetwórstwa Drzewa, Peter Zemaník z słowackiego ZSD SR - Stowarzyszenia Producentów Przetwórstwa Drzewa, Marijan Kavran z Chorwackiego Klastra Drzewnego, Igor Milavec ze słoweńskiego CCIS - Stowarzyszenia Przetwórstwa Drzewa i Meblarstwa, oraz Rafał Gruszczyński z Polskiej Izby Gospodarczej Przemysłu Drzewnego. Dodatkowo Heinrich Sigmund reprezentował Austriackie Stowarzyszenie Przemysłu Drzewnego.

Strategia Ochrony Klimatu Poprzez Aktywną Gospodarkę Leśną

Założenia Deklaracji Praskiej

Podczas spotkania na wysokim szczeblu, które odbyło się 23 maja 2025 roku w stolicy Czech, organizacje przyjęły wspólną deklarację programową. Dokument ten akcentuje fundamentalne znaczenie zrównoważonej gospodarki leśnej oraz racjonalnego wykorzystania zasobów drzewnych zarówno z perspektywy ochrony środowiska, jak i rozwoju gospodarczego regionu. Kluczowym postulatem deklaracji jest teza, że wyłącznie aktywna gospodarka leśna, gwarantująca stabilne dostawy surowca i wspierana przez innowacyjne procesy przetwórcze, może rzeczywiście przyczyniać się do realizacji ambitnych celów klimatycznych przy jednoczesnym generowaniu wartości dodanej na poziomie regionalnym.

Dokumentem tym organizacje branżowe sygnalizują konieczność przejścia od pasywnych strategii ochrony lasów do modelu aktywnego zarządzania zasobami leśnymi. Takie podejście, zgodnie z przyjętymi założeniami, ma zapewnić optymalne wykorzystanie potencjału pochłaniania dwutlenku węgla przez lasy przy jednoczesnym zachowaniu ich funkcji gospodarczych. Model ten zakłada również, że właściwie zarządzane zasoby leśne mogą stanowić podstawę dla rozwoju innowacyjnych technologii w sektorze wykorzystania biomasy oraz bioekonomii.

Wsparcie Niemieckiej Rady Leśnej

Niemiecka Rada Leśna (DFWR), funkcjonująca jako organizacja parasolowa całego sektora leśnego w Niemczech, jednoznacznie zaaprobowała stanowiska wyrażone w Deklaracji Praskiej. Zaangażowanie tej prestiżowej organizacji stanowi znaczące wzmocnienie pozycji negocjacyjnej pozostałych uczestników inicjatywy, reprezentując jednocześnie wielowiekowe tradycje zrównoważonego leśnictwa oraz wysokiej jakości procesów przetwórstwa drzewa charakterystycznych dla regionu niemieckiego.

Kontrowersje wokół rozporządzenia EUDR - krytyka unijnych regulacji

Organizacje branżowe sformułowały ostrą krytykę procesu implementacji unijnego rozporządzenia dotyczącego przeciwdziałania wylesianiu (EUDR), argumentując że zamiast skutecznego przeciwdziałania globalnemu problemowi wylesiania, regulacja ta wprowadza nadmierne obciążenia biurokratyczne dla europejskiego sektora leśno-drzewnego, który już obecnie funkcjonuje zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Według reprezentantów branży, obecne rozporządzenie ignoruje specyfikę i realia europejskiego leśnictwa, tworząc zagrożenie dla tysięcy miejsc pracy oraz destabilizując bezpieczeństwo dostaw surowca drzewnego.

W oficjalnym stanowisku stowarzyszenia wskazują, że import drewna do Unii Europejskiej już obecnie podlega regulacjom w ramach rozporządzenia EUTR, co czyni dodatkowe obciążenia wprowadzane przez EUDR redundantnymi i kontraprodukcywnymi. Organizacje wzywają do przeprowadzenia gruntownej rewizji rozporządzenia EUDR, a w przypadku niemożności wprowadzenia istotnych modyfikacji - do jego całkowitego uchylenia.

EUDR - postulaty zmian legislacyjnych

Reprezentanci branży argumentują, że obecna forma rozporządzenia EUDR stanowi przykład nieproporcjonalnej ingerencji regulacyjnej, która może paradoksalnie osłabić europejską pozycję konkurencyjną w globalnym łańcuchu dostaw drewna. Zamiast koncentracji na rzeczywistych źródłach problemu wylesiania, które w przeważającej mierze dotyczą regionów pozaeuropejskich, rozporządzenie nakłada dodatkowe obciążenia na sektor już obecnie charakteryzujący się wysokimi standardami środowiskowymi.

Wspólne cele strategiczne

Deklaracja Praska stanowi wyraz wspólnej odpowiedzialności organizacji branżowych z regionu Europy Środkowo-Wschodniej za promowanie zrównoważonego rozwoju, stymulowanie innowacji oraz zapewnienie wsparcia dla rozwoju ekonomicznego obszarów wiejskich. Stowarzyszenia kierują apel do instytucji Unii Europejskiej o pełniejsze wykorzystanie potencjału drewna oraz całego łańcucha wartości sektora leśno-drzewnego w ramach polityk dotyczących ochrony klimatu, rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym oraz wzmacniania konkurencyjności europejskiej gospodarki.

Strategia ta zakłada rozwój synergii między tradycyjnymi metodami gospodarki leśnej a nowoczesnymi technologiami przetwórstwa, co ma umożliwić maksymalizację efektów środowiskowych przy jednoczesnym zachowaniu rentowności ekonomicznej sektora. Szczególny nacisk kładzie się na rozwój regionalnych łańcuchów wartości, które mogą stanowić fundament dla tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy w obszarach wiejskich, często charakteryzujących się ograniczonymi alternatywnymi możliwościami rozwoju gospodarczego.

Inicjatywa współpracy stowarzyszeń przemysłu drzewnego z Europy Środkowo-Wschodniej stanowi znaczący krok w kierunku konsolidacji branży wobec rosnących wyzwań regulacyjnych i konkurencyjnych. Przyjęta Deklaracja Praska sygnalizuje przejście od fragmentarycznych działań krajowych do skoordynowanej strategii regionalnej, co może wzmocnić pozycję negocjacyjną sektora w dialogu z instytucjami europejskimi. Krytyka rozporządzenia EUDR, poparta wsparciem Niemieckiej Rady Leśnej, wskazuje na rosnącą determinację branży w dążeniu do rewizji unijnych regulacji postrzeganych jako nadmiernie restrykcyjne i nieproporcjonalne do rzeczywistych wyzwań środowiskowych.